Studenten van de Hogeschool Rotterdam hebben voor de minor ‘risicomanagement en gedrag’ een onderzoek gedaan naar mogelijke impulsen in de veiligheidscultuur van de zeilvaaart. De hoofdvraag was hoe de introductie van nieuwe werkwijzes, zoals bijvoorbeeld voorgeschreven in de Branchenorm Rondhouten, zo opgezet kunnen worden datr zij goed aansluiten bij de praktijk in de vloot. 

De studenten zijn uitgegaan van het gedragsveranderingsmodel van Marcel Balm. Volgens dit model kan gedrag worden veranderd door, achtereenvolgens, open te staan, te willen, te begrijpen, te doen en dit vol te houden.
Uit het onderzoek bleek dat schippers een wisselende mening hebben over de branchenorm rondhouten en de RI&E. Zo vinden sommige schippers dat deze instrumenten niet goed aansluiten op de praktijk waardoor ze deze niet strikt volgen en hun eigen interpretatie eraan geven. Ze staan wel open voor het gebruik, op voorwaarde dat het eenvoudig toepasbaar is op hun eigen schip. Schippers willen wel werken met de branchenorm en de RI&E, de meeste schippers werken er al gedeeltelijk of geheel mee maar vinden het niet altijd goed toepasbaar. Ook tijdgebrek wordt als belemmering genoemd. Het vrijmaken van tijd om ermee te werken heeft niet altijd de eerste prioriteit in het totaal aan werkzaamheden.
Enkele schippers vinden de regelgeving lastig te begrijpen.

Een belangrijke aanbeveling uit het onderzoek is dat schippers betrokken moeten worden bij de nieuwe ontwikkelingen. Door schippers te betrekken bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld nieuwe normen, wordt openheid gecreëerd. Door in overleg te gaan kunnen behoeften worden geïnventariseerd. Respondenten hebben aangegeven dat het waardevol kan zijn om de zeilende zeevaart als voorbeeld te nemen. 

Organiseer cursussen/workshops. Bijvoorbeeld door de Enkhuizer Zeevaartschool, maar ook door schippers zelf. Er is al veel kennis bij schippers, maar deze is vaak niet overal aanwezig. Overbrengen van kennis wordt al bereikt door er gezamenlijk over te praten. Een goed voorbeeld is de recente bijeenkomst (feb. ’24) van een twintigtal schippers die gezamenlijk het tuigboek behandelden. Voor sommige is dit geheel nieuw en voor andere was dit al bekend terrein. Tijdens cursussen en workshops kunnen collega’s elkaar ondersteunen en indien gewenst erna ook.

Promoot onderhoudsmanagementsystemen als ISMLite en Marad. De geïnterviewden geven aan dat het fijne programma’s zijn met veel mogelijkheden. De programma’s tonen overzichtelijke taken- en controlelijsten. Ook kunnen er foto’s in opgenomen worden, wat het vergelijken van slijtage van materiaal op verschillende momenten vergemakkelijkt. Alle informatie is terug te vinden in een app of op de computer, papier is niet meer nodig.
Het opzetten van een workshop over de onderhoudsprogramma’s is een goed hulpmiddel voor bredere implementatie.

Creëer onderling contact bij schippers. Bijvoorbeeld door regelmatig bijeenkomsten in diverse havens te organiseren. Het idee is dat het aantrekkelijker is om klein opgezette lokale bijeenkomsten te bezoeken dan landelijke bijeenkomsten. De bereidheid near-misses te delen en vragen te stellen zal hier hoger zijn.

De studenten benadrukken dat het belangrijk is om verder onderzoek uit te voeren en voortdurend te blijven reflecteren. Geadviseerd wordt dit vervolgonderzoek door een externe partij te laten organiseren waardoor de kans op deelname van respondenten met weerstand tegen de BBZ groter wordt. Dit leidt tot een completer beeld van de schipperij en beter afgestemde adviezen en oplossingen.

Dank aan alle mensen die hebben bijgedragen aan het onderzoek! Het onderzoek en de aanbevelingfen zullen een belangrijke leidraad zijn voor de nieuwe, nog door de BBZ aan te trekken, Projectleider Veiligheid.

Als je het volledige rapport wilt ontvangen mail dan even naar Cockie.